وام دهی یا تامین مالی جمعی (کرادفاندیگ) به روش همتا به همتا، نوعی مبادله ی مالی و تامین سرمایه است که هدف از آن ایجاد ارتباط مستقیم بین افراد است. این صنعت در حال رشد، پتانسیل بیشتری نسبت به موسسات مالی برای جذب مشتری دارد و در نتیجه وام دهی همتا به همتا این قابلیت را هم دارد که استانداردهای جدیدی را برای درخواست وام و ایجاد فرصت های سرمایه گذاری در حوزه ی وام دهی و کرادفاندینگ تدوین کند.

مدل تجاری شرکت های فعال در حوزه ی وام دهی همتا به همتا، جذب بیشترین تعداد سرمایه گذار و بیشترین تعداد سرمایه پذیر از بین جامعه ی متقاضیان هر یک از آن ها است. این مدل تجاری عاملی کلیدی در افزایش وام دهی های آنلاین و تامین مالی جمعی در سال های آینده است.

همان طور که از اسمش پیدا است، این نوع تامین مالی جمعی به روش همتا به همتا انجام می شود؛ یعنی وام گیرنده و وام دهنده به هم مرتبط می شوند. این بدان معنا است که در تامین مالی جمعی همتا به همتا، نقش واسطه به حداقل می رسد؛ گرچه که بانک ها هنوز نقش محوری خود را ایفا می کنند چرا که ما همچنان از حساب های بانکی مان برای نقل و انتقال پول استفاده می کنیم.

تاریخچه ی وام دهی و کرادفاندینگ به روش همتا به همتا

این گونه ی وام دهی همتا به همتا اولین بار در قرن 17 میلادی، در انجمن های دوستی بریتانیا و به منظور تامین سرمایه های مورد نیاز شخصی ابداع شد. در آن زمان افراد با ثبت نام در این انجمن ها به ارائه ی خدمات می پرداختند. عمده ی افرادی که به عضویت این جوامع در می آمدند، از طبقه ی کارگر بودند که خود می تواند دلیل همبستگی آن ها برای انجام این اقدام تامین مالی جمعی موفق باشد.

در قرن 19 و 20 میلادی، با این که جوامع به سمت فرد گرایی پیش رفتند، اما افراد با روحیه ی حمایت گری و متعهد، این همبستگی را نسبت به هم حفظ کردند و در نهایت وام دهی همتا به همتا به شکل نوین امروزی در آمد.

پلتفرم وام دهی و تامین مالی جمعی همتا به همتا

این نوع از وام دهی نیازمند تطبیق وام گیرنده و سرمایه گذار در تامین سرمایه است که امروزه این کار توسط پلتفرم های کرادفاندینگ تحت وب انجام می شود. در این پلتفرم های همتا به همتا، ابتدا افراد نقش خود را به عنوان سرمایه گذار یا سرمایه پذیر انتخاب می کنند و سرمایه پذیران متعهد به بازپرداخت حق سرمایه گذاران می شوند.

وام دهی همتا به همتا در سطح جهانی به شدت در حال رشد است؛ به طوری که تعداد اپراتورها و تعداد وام های صادر شده در 10 سال اخیر به میزان قابل توجهی افزایش یافته است. آمریکا و بریتانیا تا امروز برترین کشورهای فعال در این حوزه هستند.

مفاهیم مرتبط با تامین مالی جمعی یا وام دهی همتا به همتا

وقتی در مورد این روش تامین سرمایه صحبت می کنیم، اغلب مفاهیمی همچون فین تک  و کرادفاندینگ نیز به ذهن می رسد. علت این است که چون روش وام دهی همتا به همتا یک فرایند مبتنی بر فناوری در صنعت مالی است، به خودی خود، نمادی از حوزه ی فین تک محسوب می شود که در آن روش ها و رویکرد های جدیدی را برای فرآیند استانداردی مانند وام دهی معرفی می کند.

برای درک گسترده‌تری از فین‌تک، جالب است که به تعریف ارائه شده توسط هیئت ثبات مالی (Financial Stability Board) نگاه ‌بیاندازیم:

"فین‌تک، یک نوآوری مالی مرتبط با فناوری فعال است که می‌تواند منجر به ایجاد‌ مدل‌های ‌تجاری‌ جدید، برنامه‌ها، فرایند‌ها یا محصولات ‌مرتبط شود و تأثیر مادی بر بازار‌ها و موسسات مالی و ارائه خدمات مالی بگذارد."

شرکت های فعال در حوزه ی فین تک تلاش می کنند تا کارایی و تجربه ی انجام عملیات مالی توسط مشتریان را با ایجاد شفافیت و شخصی سازی، بهبود بخشند؛ به طوری که جایگزین جالبی برای ارائه ی خدمات سنتی توسط موسسات مالی باشد.

کرادفاندینگ یا تامین مالی جمعی نیز به کلیه ی روش های تامین مالی اتلاق می شود که در آن سرمایه های مورد نیاز، از آحاد جامعه تامین می شود و وام دهی همتا به همتا نیز نوعی از آن است.

انواع وام در حوزه ی همتا به همتا

تامین مالی جمعی یا وام دهی همتا به همتا در عمل، سیستم های متنوعی را پوشش می دهد؛ برای بررسی اجمالی این بخش از بازار، این پلتفرم ها را به چند دسته تقسیم می کنند:

• وام های عمومی:

این سیستم محبوب ترین نوع وام است که بیشترین مقبولیت را بین سرمایه گذاران و وام گیرندگان دارد. این پلتفرم ها با کسر مبلغی از هر دو طرف، امکان ارتباط آن دو و مبادله ی وجوه را فراهم می کنند. این نوع از وام ها به عنوان وام بدون ضمانت نیز شناخته می شوند؛ چرا که وام گیرنده هیچ وثیقه ای برای تضمین نمی گذارد.

پلتفرم های وام دهی در این مدل، علاوه بر درآمد حاصل از کارمزد، اغلب خدمات مکملی را نیز مانند بیمه های درمانی و بیکاری، به وام گیرندگان ارائه می دهند.

• وام های جهانی برای کاهش فقر:

هدف این دسته از وام ها، کاهش فقر جهانی است؛ در نتیجه، معمولا به شهروندان کشور های جهان سوم، به خصوص کارآفرینان تعلق می گیرد. در این نوع از وام ها، سرمایه پذیر درخواستی برای دریافت وام نمی کند؛ بلکه یک واسطه به نام Field partner وجود دارد که مسئول جستجوی کارآفرینان محلی با ایده های تجاری جالب ولی نیازمند بودجه برای تامین سرمایه است. معمولا نرخ بهره ی دریافتی توسط وام دهندگان، از قبل تعیین می شود؛ اما میزان آن بیشتر از وام های عمومی است. علت این است که بخشی از سود پرداختی وام دهندگان، مستقیما به حساب شرکایی می رود که هزینه های غربالگری وام گیرندگان احتمالی را پرداخت کرده اند؛ در نتیجه وام گیرندگان به جای ارتباط مستقیم با وام دهندگان، با پلتفرم Field partner مرتبط می شوند.

علاوه بر این پلتفرم، سازمان های غیر انتفاعی زیادی نیز وجود دارند که برای کسب و کار های کوچک تامین سرمایه می کنند و بخش کوچکی از سود پرداخت شده توسط وام دهندگان را فقط به منظور مدیریت زیر ساخت هایشان دریافت می کنند و در کل استفاده از آن ها بهره ی کمتری دارد.

• وام دهی های خانوادگی و دوستانه:

عملکرد این گونه وام ها به این صورت است که یکی از اعضای خانواده این وام را به عضوی دیگر پرداخت می کند. این روش وام دهی معمولا همان قوانین حاکم بر وام های معمولی را دارا است. برای مدیریت این روش وام دهی نیز برخی سیستم های آنلاین به وجود آمده اند که در آن ها وام گیرنده و وام دهنده، ابتدا بر سر میزان بهره ی آن توافق می کنند؛ سپس، بقیه ی روند وام دهی توسط پلتفرم مدیریت می شود. این پلتفرم تمامی اوراق قانونی لازم برای پرداخت وام و اقساط را ارائه می دهد و اطمینان حاصل می کند که بازپرداخت آن به موقع انجام شود.

گاهی این پلتفرم ها علاوه بر مدیریت وام در ازای کارمزد، خدمات دیگری را نیز به کاربران ارائه می دهند؛ مثل حساب های ویژه ای که گپ حاصل از موعد پرداخت سرمایه پذیر و توان مالی او را پر می کند.

• وام های پلتفرم:

در این وام ها، خود پلتفرم همتا به همتا است که از افراد وام می گیرد و به آن ها وام می دهد و علاوه بر آن خدماتی از قبیل گواهی سپرده و پرداخت سود ثابت را به آن ها می فروشد.

• وام دانشجویی:

هدف ‌اصلی‌ این ‌دسته از وام‌ها، ‌کمک به‌ دانشجویان برای‌ تامین هزینه ی تحصیلات ‌دانشگاهی‌ خود است. دانش‌آموزان و دانشجویان معمولاً درخواست‌های‌ استقراض‌ خود‌ را با ارائه ی جزییات در پلتفرم های آنلاین‌ ثبت ‌می‌کنند؛ سپس این وام توسط یک بزرگسال (معمولا والدین) امضا‌ و ‌تایید می شود (به عنوام ضامن) که ‌اطمینان دهد‌ پرداخت وام در زمان‌ مقرر انجام ‌می‌پذیرد. سپس وام‌ دهندگان تصمیم‌ می‌گیرند‌ که‌ به‌ چه‌ کسی ‌باید پول قرض ‌دهند‌ و ‌مبلغ‌ را‌ به‌ دانشجوی‌ منتخب‌ اعطا می کنند.

مزیت‌ این‌ وام‌ دهی ها‌ این ‌است‌ که در ‌آن‌ها‌ امکان ‌پرداخت‌های ‌معوق نیز وجود دارد؛ دانشجو یا وام‌ گیرنده،‌ پس از فارغ التحصیلی و‌ شروع به‌ کار‌ نیز میتواند وام‌ را برگرداند. در این وام ها فقط ‌یک ‌مبلغ ‌نمادین ‌کوچک، برای ‌نشان ‌دادن تعهد به وام باید هر‌ماه ‌پرداخت‌ گردد.

در‌این‌ مورد، پلتفرم‌ آنلاین‌ به منظور به حداقل ‌رساندن ‌ریسک برای امضا کنند‌گان مشترک، وام ‌گیرندگان را بررسی می‌‌کند. دیگر ویژگی ‌جالب‌ ‌این روش این ‌است که‌ هم ‌نرخ ‌بهره ‌و ‌هم ‌هزینه‌هایی ‌که‌ وام‌ گیرنده در نهایت‌ پرداخت می‌کند، ‌به‌ عملکرد تحصیلی‌ خود ‌وام ‌گیرنده بستگی دارد.

• وام تجاری:

این نوع از وام، بیشتر به عنوان وام های p2c شناخته می شوند؛ زیرا در آن ها افراد به کسب و کارها وام می دهند. یکی از نمود های این روش وام دهی کرادفاندینگ یا تامین سرمایه ی جمعی است که در آن سرمایه ی مورد نیاز برای پیشبرد یا گسترش کسب و کار ها و استارت آپ ها تامین می شود. سکوی آی‌فاند یکی از پلتفرم های دارای مجوز از شرکت فرابورس ایران است که شما را در تامین مالی جمعی (کرادفاندینگ) کسب و کار خود یاری می کند؛ پس به منظور استفاده از خدمات ما از طریق این لینک اقدام کنید.

در پایان

در آخر باید به این نکته اشاره کنیم که شاید بسیاری از مواردی که بیان شد در ایران فعال نباشند؛ اما امیدواریم به زودی بستری برای ایجاد و فعالیت آن ها فراهم شود.

اگر شما نیز برای پیشبرد یا توسعه ی کسب و کارتان به تامین مالی نیاز دارید، کارشناسان ما در پلتفرم آی‌فاند، در این راه شما را یاری می کنند؛ پس جهت شروع فرآیند تامین سرمایه ی خود، اینجا کلیک کنید.