جایگاه تامین مالی جمعی در توسعه اقتصادی و ایجاد ثروت عمومی

تامین مالی جمعی یا کرادفاندینگ (Crowdfunding) یکی از روش های جذب و تامین سرمایه است که معمولا برای رشد و توسعه کسب و کار ها و استارتاپ ها مورد استفاده قرار می گیرد و یکی از تاثیر گذار ترین روش ها در توسعه اقتصادی است. در این روش، سرمایه ی مورد نیاز با استفاده از پول مردم آحاد جامعه (هر چند با مبالغ کم) تامین می شود. در مقاله ی کرادفاندینگ به تفصیل به آن پرداخته ایم؛

اما جایگاه تامین مالی در توسعه اقتصادی به همین جا ختم نمی شود؛ بلکه این روش تامین مالی در توسعه کسب و کار ها و استارتاپ ها از علم فلسفه در اقتصاد نشات می گیرد. در اواسط قرن بیستم، اقتصاد دان و فیلسوف سیاسی، فردریش هایت، اعتقاد داشت که در عمل هر فرد تا حدی بر دیگران برتری دارد؛ چرا که هر فرد اطلاعات منحصر به فردی دارد که ممکن است مورد استفاده قرار بگیرد؛ اما این اطلاعات تنها در صورتی می تواند مفید باشد که تصمیم گیری در خصوص آن را به خود فرد واگذار کنیم یا تصمیم با مشارکت فعال او اتخاذ شود.

بعد ها نگرش فردریش هایت الهام بخش نویسندگانی چون جف هاو (Jeff Howe) و مارک رابینسون (Mark Robinson) شد تا مدل جمع سپاری (Crowdsourcing) را ارائه کنند.

لغت Crowdsourcing ترکیبی از کلمات Crowd به معنی جمعیت و Outsourcing به معنی برون سپاری است و به معنای برون سپاری پروژه به انبوه جمعیت است؛ جمعیتی که متشکل از کلیه ی افراد، چه کارآمد و چه بی تجربه باشد. این کار معمولا از طریق فراخوان عمومی در اینترنت انجام می شود. در جمع سپاری، تمرکز بر مشارکت جمعیت در فعالیت هایی چون حل مسئله و تولید و تسعه ی ایده، نوآوری و در نهایت ارائه ی خدمات است که بر کیفیت محصول و وفاداری و خشنودی مشتری تاثیر مستقیم دارد.  

این کار مواهبی چون انحصاری نبودن اطلاعات، ارتباطات عمودی و افقی و غیر متمرکز و غیر رسمی بودن را به ارمغان می آورد. این روش معمولا در بارش فکری جمعی، فراخوان جمعی یک مسابقه که با جایزه همراه است، تولید جمعی، استفاده از دانش جمعی کاربران آنلاین و تامین مالی جمعی استفاده می شود.

تامین مالی جمعی  نیز یکی از متداول ترین روش جمع سپاری است با این تفاوت که افراد به جای جذب عمومی ایده، منابع مالی عمومی را جذب می کنند. مکانیزم تامین مالی جمعی یا کرادفاندینگ، ارتباط مستقیمی با شبکه سازی اجتماعی دارد، جایی که افراد به طور فعال در تولید و تبادل اطلاعات و انتخاب یک کسب و کار برای حمایت نقش دارند.

مانند مدل های کسب و کار، روش های تامین مالی جمعی نیز تنوع بالایی دارند؛ اما در کل مدل تامین سرمایه ی جمعی، مبتنی بر تمرکز زدایی است و بر خلاف روش های رایج خطی و متمرکز جهت جذب منابع مالی استفاده می کنند، برای تامین سرمایه از مدل شبکه ای و توزیع شده پیروی می کند.

در این مدل جمعیت، با تکیه بر خرد جمعی و نظام ارزیابی مبتنی بر آن، در کنار تبادل آراء و ارزیابی میزان ریسک و سود هر پروژه، آن ها را جهت سرمایه گذاری رتبه بندی و اولویت بندی کرده و به یک دیگر معرفی می کنند. این چرخه تا زمانی ادامه پیدا می کند که طرح به سرمایه ی مورد نظر دست یابد.

به عبارت دیگر در کرادفاندینگ، سرمایه گذاران بدون هیچ واسطه ای به سرمایه پذیر متصل می شود. این روش تامین سرمایه، به مفهوم بانکداری اجتماعی نیز بسیار نزدیک است.

مروری بر تاریخچه­‌ی تامین مالی جمعی

نیاز به تامین سرمایه از دیرباز در جوامع بشری احساس می شد؛ مثلا از زمانی که اولین پدر، هزینه ی شروع زندگی فرزندش را تامین کرد.

اما آنچه که ما امروزه به عنوان تامین مالی خطر پذیر (جسورانه) می شناسیم، اولین بار در ایران توسط بازرگانان شیرازی اجرا شد؛ زمانی که این افراد اقدام به تامین مالی برای خرید اقلام تجاری و صادرات آن به چین از طریق جاده ی ابریشم کردند. نمود دیگر کرادفاندینگ، تامین اعتبار تجار برای صنعت نساجی ایران در اوایل قرن 14 است.

در قرن معاصر، روش تامین مالی امروزی، اولین بار در سال 1997 و با تامین مالی تور جهانی برای یک گروه راک بریتانیایی و توسط طرفداران این گروه انجام شد. بعد ها با الهام از این روش پلتفرم ArtistShare به عنوان اولین پلتفرم اختصاصی تامین مالی جمعی شروع به کار کرد و پس از آن پلتفرم های دیگری نیز به وجود آمدند.

اما نقطه ی عطف این روش تامین سرمایه در اقتصاد، بحران مالی جهانی در سال 2008 بود؛ چرا که بانک ها امکان ارائه ی وام با شرایط مناسب را نداشتند و متخصصین ملی نیز شغل خود را از دست داده بودند. همین عوامل باعث شد که برخی از این افراد، منشاء ایجاد مدل های نوآورانه ای در تامین مالی جمعی در اقتصاد شوند و این کار مبلغ 530 میلیون دلاری در سال 2009 را که به همین روش تامین شده بود، به مبلغ 1.5 میلیارد دلار در سال 2011 رساند.

در سال 2012 دولت باراک اوباما، قانون Jumpstart your Business Startups، معروف به قانون جابز را مصوب کرد و پس از آن در سال 2013 سازمان بورس اوراق بهادار آمریکا، مقررات مربوط به حفاظت از منافع مشارکت کنندگان و دریافت کنندگان سرمایه را نیز تصویب کرد که در نهایت مجددا منجر به توسعه اقتصادی آمریکا شد.

 تصویر زیر به وضوح رشد بازار تامین سرمایه به روش کرادفاندینگ پس از سال 2013 را نشان می دهد و آن را با دیگر روش های دیگر تامین سرمایه در اقتصاد آمریکا مانند VC و Angle مقایسه می کند:

علاوه بر ایالات متحده ی آمریکا، دیگر کشورها نیز پس از سال 2013 قوانین خود را در زمینه ی تامین مالی جمعی به عنوان یک ابزار کارآمد تسهیل کردند.

جدول زیر قوانین مصوب در این حوزه را در کشور های پیشرفته نشان می دهد:

در ایران نیز وقایع مشابه ای با موارد ذکر شده اتفاق افتاد که در پی آن، پلتفرم های گوناگونی مبتنی بر مدل های متنوع تامین مالی جمعی در به وجود آمد. از جمله ی این وقایع می توان به انتخاب سازمان فرابورس ایران به عنوان متولی در بازار تامین مالی جمعی، توسط بانک مرکزی اشاره کرد. پس از آن در اردیبهشت سال 98، کارن کراد به عنوان اولین پلتفرم تامین مالی جمعی در ایران شروع به کار کرد.

شرکت آی‌فاند نیز به عنوان یکی از معدود سکو های کرادفاندینگ دارای مجوز در ایران، شما را در امر سرمایه گذاری در کسب و کار های در حال توسعه و سودآور یاری می کند؛ کافی است همین حالا از طریق این لینک (لینک سرمایه پذیر) اقدام کنید.

تامین مالی جمعی؛ زیر ساختِ توسعه اقتصادی در جهت تولید ثروت عمومی

ایجاد ثروت عمومی، اجرایی ترین فقر زدایی از جامعه است که تا کنون مدل های مختلفی برای آن اراده شده؛ مثلا محمد یونس با تاسیس گرامین بانک، قدم مهمی در  راستای فقر زدایی برداشت. گرامین بانک بنگلادش با اعطای وام های خرد به روستاییان در جهت ایجاد اشتغال، قدم بزرگی در راستای ثروت آفرینی عمومی برداشت. این بانک از یک مدل اشتراکی برای ضمانت بازپرداخت وام ها استفاده می کند که در آن بیش از 5 میلیون خانواده ی بنگلادشی، با تامین سرمایه کسب و کارشان از فقر مطلق رها می شوند.

با ظهور و موفقیت پلتفرم های تامین مالی جمعی در جهان و کسب تجربیاتی مانند گرامین بانک در بیش از 100 کشور جهان، برخی پلتفرم های تامین سرمایه، تمرکز خود را معطوف بر فقر زدایی کردند؛ به عنوان مثال پلتفرم Lendahand، یک استارتاپ هلندی است که اقدام به تامین سرمایه کسب و کارها در شرق آفریقا می کند. Kiva دیگر پلتفرمی است که تمرکز بر فقر زدایی دارد.

نکته ی جالب، استفاده از مدل تامین مالی جمعی در این دو پلتفرم است؛ هر دوی این پلتفرم ها، وام های مناسبی را به کسب و کار های کوچک و بزرگ ارائه می دهند.  با این کار مشاغل زیادی در شرق آفریقا به واسطه ی ایجاد کسب و کار های نوپا ایجاد شده است که این افزایش اشتغال به معنی ایجاد تولید ثروت عمومی و در نهایت کاهش فقر است.

تامین سرمایه ی جمعی، راهکاری اجرایی برای کاهش فقر

کسب و کار های کوچک و متوسط، دسته ای موثر از کسب و کارها در توسعه ی اقتصادی و فقر زدایی هستند. تعداد زیاد این کسب و کار ها به همراه تعداد بالای مشاغلی که ایجاد می کنند، عامل مهمی برای فقر زدایی است. به همین دلیل تمرکز تامین مالی جمعی در ایران بر توسعه ی این گونه از کسب و کار ها است؛ چرا که به وضوح بانک ها به عنوان یک ابزار سنتی، در تامین سرمایه ی این کسب و کار ها ناموفق بوده اند.

تامین مالی جمعی به عنوان ابزاری قانونی و در دسترس، به جهت نظارت مستقیمِ مردمی و شفافیت حاکم بر آن، بهترین راهکار اجرایی برای تجمیع و تزریق منابع مالی مردمی در بدنه ی اقتصاد کشور است.

در پایان

همان طور که در طول مقاله محرز شد، تامین مالی جمعی یا کرادفاندینگ، یکی از راه حل های قطعی برای کاهش فقر در جامعه است که سکوی تامین مالی آی‌فاند با مجوز مستقیم از شرکت فرابورس ایران، تامین سرمایه ی شرکت ها و استارتاپ های در حال توسعه را انجام می دهد. اگر شما نیز به سرمایه گذاری در این حوزه و کاهش فقر عمومی در جامعه علاقه دارید، می توانید از طریق این لینک اقدام کنید.